W ostatni piątek (16 grudnia 2022) rząd opublikował zmiany w programie Czyste Powietrze!
Od 3 stycznia warunki przyznawania dotacji będą korzystniejsze, a co ważne – mieszkańcy, którzy już mają źródło ciepła spełniające normy, będą mogli przeznaczyć więcej środków na poprawę efektywności energetycznej, czyli m.in. docieplenie budynku.
Dotacje na ten cel wzrosły w grupie podstawowej z 10 tys. PLN do 33 tys. PLN w przypadku kompleksowej termomodernizacji, 48 tys. PLN w przypadku kompleksowej modernizacji w grupie uprawnionych do podwyższonego poziomu wsparcia i 70 tys. PLN dla osób najmniej zamożnych, które chcą przeprowadzić tego rodzaju inwestycję.
Inne istotne zmiany w programie
- podniesienie progów dochodowych dla wszystkich grup:
- ze 100 000 zł do 135 000 zł dla grupy podstawowej
- do 1 894 zł w gospodarstwie wieloosobowym (o 330 zł)i do 2 651 zł w gospodarstwie jednoosobowym (o 462 zł) dla grupy o podwyższonym wsparciu
- do 1 090 zł w gospodarstwie wieloosobowym (o 190 zł)i 1 526 zł w gospodarstwie jednoosobowym (o 266 zł) dla osób najmniej zamożnych
- obowiązkowy audyt energetyczny w przypadku inwestycji w kompleksową modernizację wraz z obowiązkiem realizacji scenariusza z audytu i 100% finansowania audytu do kwoty 1200 PLN, które nie wchodzi do kwoty dotacji.
- podniesienie kwot i poziomów wsparcia dla poszczególnych elementów kosztów. W grupie podstawowej można uzyskać do 66 tys. PLN dofinansowania na wymianę ogrzewania i modernizację energetyczną, przy 40-55% intensywności wsparcia, w zależności od elementu.
- w grupie o podwyższonym wsparciu można uzyskać do 90 lub 99 tys. PLN (w przypadku inwestycji z wymianą źródła ciepła), a dla osób najmniej zamożnych przewidziano wsparcie w wysokości do 135 tys. PLN w przypadku instalacji pompy ciepła i kompleksowej termomodernizacji wraz z PV
- dla osób najmniej zamożnych przewidziano prefinansowanie w wysokości 50% kosztów inwestycji oraz możliwość sfinansowania z dotacji 100% kosztów inwestycji.
- Premiowana jest wymiana źródła ciepła na pompę ciepła – wyższe dotacje dla tego źródła.
Generalnie należy pozytywnie ocenić wzrost progów dochodowych, który zwiększa grupę osób potencjalnie uprawnionych do wsparcia. W dalszym ciągu jednak są kwestie, które wymagają dopracowania:
- Poziom finansowania kompleksowej termomodernizacji określony dla grupy podstawowej jako 33 tys. PLN jest wciąż zbyt niski. Jest to kwota, w ramach której trudno będzie osiągnąć wymagane parametry kompleksowości, czyli zmniejszenie zapotrzebowania na energię użytkową do 80 kWh/(m2*rok) lub zmniejszenie zapotrzebowania na energię użytkową o minimum 40%.
- Konieczne jest uzupełnienie jej dedykowanymi instrumentami finansowymi, tanimi pożyczkami, które umożliwią mieszkańcom skorzystanie z dotacji i zdobycie wkładu własnego, szczególnie w grupie podstawowej, czyli głównego adresata programu.
- Jednocześnie, parametry te nie są wystarczające ani zgodne z projektem zmian w dyrektywie o efektywności energetycznej budynków (EPBD), które przewidują dla naszej strefy klimatycznej poniżej 65 kWh/rok dla budynków mieszkalnych. Takie zmniejszenie zużycia energii to także olbrzymie oszczędności w kosztach utrzymania budynku.
- Dlatego też w kolejnej zmianie programu powinno się wdrożyć bonus, czyli wyższy poziom finansowania, dla prawdziwie głębokiej modernizacji.
- W programie nie uwzględniono, dla żadnej grupy, zasady pierwszeństwa efektywności energetycznej czyli takiej kolejności działań, która pozwoli na zmniejszenie zapotrzebowania na energię w budynku, a dopiero w drugiej kolejności instalację bardziej ekologicznego źródła ciepła. Rodzi to ryzyko instalowania przewymiarowanych źródeł ogrzewania w budynkach, które dopiero zostaną poddane termomodernizacji. To działanie nieracjonalne z punktu widzenia kosztów i polityki ekologicznej, jak i bezpieczeństwa energetycznego kraju.
- Sama definicja kompleksowej modernizacji pomija także elementy automatyki budynku, które odgrywają dużą rolę z zmniejszaniu zużycia energii. W budynkach mieszkalnych istotne są systemy sterowania i zarządzania infrastrukturą techniczną budynku (także oświetleniem i samo oświetlenie LED) , równoważenie hydrauliczne CO i CW, czy regulacja temperatury.
- W sytuacji rosnących cen nośników ciepła i energii elektrycznej, a wraz z nimi liczby osób dotkniętych ubóstwem energetycznych należałoby się zastanowić nad zmianą priorytetów programu, który powinien być skierowany do osób najuboższych.
- Prefinansowanie w wysokości 50% kosztów inwestycji jest zbyt niskie dla grupy osób najuboższych. Przy dochodach 6256 PLN na 4-osobową rodzinę trudno będzie zorganizować środki na prefinansowanie inwestycji, ale także zaciągnąć komercyjny kredyt pomostowy.
Podsumowując – zmiany idą w dobrym kierunku, ale w kontekście wysokich cen energii i ogrzewania, a także ambitnych celów nakreślonych w Długoterminowej Strategii Renowacji Budynków, #CzystePowietrze w kolejnych odsłonach powinno stawiać większy nacisk na kompleksowość i właściwą kolejność robót, a także wsparcie techniczne mieszkańców, czyli rozwój punktów kompleksowego wsparcia beneficjenta np. w formie sieci tzw. One-Stop-Shopów.
